overgevoeligheid
Bij tinnituspatiënten is vaak sprake van overgevoeligheid voor geluid. In veel gevallen valt dat in eerste instantie niet zo op, omdat de tinnitusklachten voorop staan. Ook kan een gehoorverlies een soort bescherming bieden tegen het geluid. Maar vooral als er hoortoestellen ingezet worden is de kans dat overgevoeligheidsklachten een goede opbouw van de versterking verhinderen erg groot. Daarom wordt onder tinnitus en gehoorverlies ook aangegeven dat de volgorde bij behandeling van tinnitus met hoortoestellen altijd moet zijn:
- afbouwen van overgevoeligheid
- opbouwen van versterking
- verbeteren van verstaan
- afbouwen van luisterinspanning
Het afbouwen van overgevoeligheid kan de patiënt in veel gevallen zelf, of in samenwerking met de audicien. Door de versterking rustig op te bouwen krijgen de hersenen tijd om te wennen aan het extra geluid van de hoortoestellen en past het achtergrondfilter zich automatisch aan. Een goede tip is om – met de hoortoestellen in – veel naar muziek of andere prettige geluiden te luisteren om de hersenen op een ontspannen manier te laten wennen. Dit is eigenlijk een vorm van Sound Enrichment (het “verrijken van de geluidsomgeving”).
In sommige gevallen zijn de hersenen al zo overbelast door de tinnitusklachten dat ook zonder hoortoestellen bepaalde geluiden erg vervelend of zelfs ondraaglijk zijn. Dan is het zaak die klachten eerst goed te behandelen voordat hoortoestellen kunnen worden ingezet. Ook komen overgevoeligheidsklachten wel voor zonder dat er een gehoorverlies is, of zelfs zonder dat er tinnitusklachten zijn. Ongeveer een half uur per dag luisteren naar prettig geluid – bij voorkeur muziek – op een niveau dat net iets hoger ligt dan wat het meest comfortabel is, kan ook in deze gevallen helpen. Maar soms is er meer nodig.
De Praktijk voor Medische Psychologie biedt een speciale behandeling voor overgevoeligheid. Deze behandeling is gebaseerd op exposure, een bekende methode uit de cognitieve gedragstherapie.
Overgevoeligheidsklachten komen ook wel voor na een plotselinge overbelasting van het gehoor (een ‘akoestische schok’) of een emotionele gebeurtenis. De hersenen komen hierbij in een soort ‘gevaar-stand’ waarbij de achtergrond-grens in één klap naar beneden wordt gezet en het stress-niveau omhoog wordt gegooid. Ook bij hoofdtrauma, en hersenbeschadigingen na bijvoorbeeld een CVA komen wel overgevoeligheidsklachten voor. Waarschijnlijk is in die gevallen de achtergrondfiltering in de kleine hersenen verstoord geraakt.
De Stichting Hoormij heeft een documentaire gemaakt over hyperacusis, in samenwerking met KNO-arts Liane Tan en psycholoog Arno Lieftink. Hierin wordt duidelijk wat de impact is van overgevoeligheid voor geluid, en wat de mogelijkheden zijn om hulp te bieden.
N.B. een waarschuwing voor patiënten met overgevoeligheid
Er zitten een aantal nare geluiden in de documentaire om niet-patiënten een indruk te geven van de last die overgevoeligheid kan opleveren. Deze geluiden kunnen zeer hinderlijk zijn voor patiënten. Zet a.u.b. het afspeelvolume laag! De documentaire is ondertiteld om te zorgen dat u het verhaal toch kunt blijven volgen.