Behandelingen van tinnitusklachten worden door steeds meer organisaties aangeboden, soms vergoed door de zorgverzekeraar, soms niet. Sommige behandelmethoden zijn goed onderbouwd, andere minder. Ondersteuning van het gehoor met hoortoestellen en technieken uit de cognitieve gedragstherapie die de verwerking van geluid veranderen, zijn bewezen effectief bij vrijwel alle tinnitusgevallen. Fysiotherapie kan in sommige gevallen een belangrijke bijdrage leveren.

In Twente is in 2015 het Tinnitus Expertise Netwerk Twente opgericht om de belangrijkste partijen in de zorg voor tinnituspatiënten optimaal te laten samenwerken.

De behandeling van tinnitus kan ook weer worden uitgelegd aan de hand van het schema:

Er zijn een aantal plekken waarop we namelijk in dit schema kunnen ingrijpen en de verwerking van het tinnitusgeluid kunnen beïnvloeden. Om bovenaan te beginnen: we kunnen de interpretatie van het geluid in de grote hersenen beïnvloeden. Het doel is ervoor te zorgen dat u zo min mogelijk tijd, energie en aandacht kwijt bent aan het tinnitusgeluid. Bovendien kunnen we via de koppeling naar de andere niveaus ook die beïnvloeden. Het belangrijkst hierbij is ervoor te zorgen dat er zo min mogelijk belang aan de tinnitus wordt gehecht waardoor die door de kleine hersenen makkelijker als achtergrond kan worden gezien. De methode die we gebruiken om de interpretatie te veranderen is het geven van uitleg en het beantwoorden van vragen: informeren. Omdat informeren werkt op het hoogste niveau in het schema, is het één van de belangrijkste stappen.

Belangrijke stappen in de verwerking van tinnitus waar het mis gaat zijn de kleine hersenen en het limbisch systeem. Het liefst zouden we de emotie die gekoppeld wordt aan het tinnitussignaal, en het feit dat het signaal als voorgrond wordt gezien, willen veranderen. Helaas zijn dit oudere delen van de hersenen die grotendeels automatisch hun werk doen. We hebben daar vanuit ons bewustzijn maar heel weinig controle over. We kunnen wel heel hard proberen om het tinnitussignaal niet meer als voorgrond te zien, maar daarmee besteden we er meer aandacht aan en dat heeft een averechts effect. Met de tinnitus ‘in gevecht gaan’ heeft geen zin.

Gelukkig zijn er in de psychologie methoden ontwikkeld die wel dieper kunnen doordringen in onze hersenen en de werking kunnen veranderen. Deze methoden worden samengevat onder de noemer retrainen. We zitten dan op het terrein van de cognitieve gedragstherapie, waarbij de focus met name ligt op het veranderen van de emotie die het tinnitusgeluid oproept. Maar ook automatische gedachten en overtuigingen kunnen (en moeten) worden aangepakt. De mogelijkheden om tot rust te komen ondanks de tinnitus kunnen uitgebreid en verbeterd worden. (Tinnitus stoort vaak op de slaap, maar er zijn goed-werkende methoden om het slapen te verbeteren.) Veel tinnituspatiënten zitten al in een vicieuze cirkel en/of een negatieve spiraal. Het is van groot belang die te doorbreken om de weg terug in te zetten. Daarbij is goede begeleiding noodzakelijk.

Ook kunnen we proberen de detectie te veranderen door het tinnitussignaal dat van het oor komt wat meer te laten opgaan in de achtergrond. Omdat we het tinnitussignaal niet kunnen aanpassen is de enige optie het aanpassen van het achtergrondgeluid. In het geval van een gehoorverlies doen we dit door het achtergrondgeluid te versterken zodat het weer goed hoorbaar wordt. Als er geen gehoorverlies is kunnen we dit doen met ruistoestellen (en soms combineren we hoor- en ruistoestellen). In tinnitus en gehoorverlies wordt nog meer uitleg gegeven over de relatie tussen gehoorverlies en tinnitus, en de mogelijkheden om hoortoestellen te gebruiken in de behandeling. Het veranderen van de detectiestap wordt ook retrainen genoemd, maar we benaderen de kleine hersenen in het schema nu vanaf de ‘onderkant’.

Ook de gemoedstoestand van tinnituspatiënten speelt een belangrijke rol in hoe ernstig de klachten worden ervaren. Het is mogelijk patiënten weerbaarder te maken tegen de invloed van hun tinnitus. Dit heet coping en er zijn allerlei manieren om dit te doen. Welke methode het best past, de meeste kans heeft op succes, is afhankelijk van de persoonlijkheid van de patiënt, het leefpatroon en de situaties waarin de meeste last wordt ervaren.

Ook stress-verlaging helpt bij tinnitus, omdat stress een aanjagend effect heeft. Nu kunnen we niet altijd de stress die iemand in zijn/haar leven ervaart verminderen, maar er zijn wel allerlei methoden om beter met stress om te kunnen gaan. Ook hier wordt weer dankbaar gebruik gemaakt van de methoden uit de cognitieve gedragstherapie.