De afgelopen maand is de “nieuwe therapie tegen tinnitus”, ontwikkeld door de universiteit Maastricht veel in het nieuws geweest. Helaas komt de berichtgeving niet overeen met de werkelijkheid. De zogenaamde ‘stepped care’ behandeling is namelijk niet nieuw en ook geen doorbraak in de behandeling van tinnitus, het is niet de nieuwe standaardmethode in Nederland en zeker niet in Europa. Een aantal feiten op een rij.

De stepped care bestaat uit een tweetal stappen, vandaar de naam. In de eerste stap wordt met name onderzoek gedaan naar de ernst van de klachten en factoren die daarbij een rol spelen. Zo wordt het gehoor in kaart gebracht en wordt een intake-gesprek gedaan door een psycholoog. Verder wordt uitleg gegeven over tinnitus en manieren om hiermee om te gaan (coping).

Na deze eerste stap wordt bepaald of een patiënt door mag naar de volgende stap. Voor patiënten bij wie de klachten niet ernstig genoeg zijn wordt geen vervolg geboden. Als de klachten wel ernstig genoeg zijn wordt de patiënt ingedeeld in één van vier groepen. Der indeling gaat op basis van de ernst van de klachten en het gehoor van de patiënt. Als wordt ingeschat dat een patiënt vanwege zijn/haar gehoorverlies niet goed kan meekomen in een grote groep (10 patiënten), wordt gekozen voor een kleinere groep (6 patiënten). Voor de matige tot ernstige klachten volgen de groepen 16 bijeenkomsten en voor de zeer ernstige klachten 30. In een deel van de bijeenkomsten wordt meer informatie gegeven over de psychologische processen die een rol spelen bij tinnitus. In het merendeel van de bijeenkomsten worden oefeningen gedaan op basis van verschillende methoden uit de cognitieve gedragstherapie, met name gericht op ontspanning en gewenning.

De behandelmethode is afgeleid van een behandelmethode voor chronische pijnklachten in het kader van een promotieonderzoek van psychologe Rilana Cima. Op basis van de publicatie van haar resultaten in 2014 is deze behandeling uiteindelijk begin 2019 opgenomen in de basisdekking van de verzekeraars. De methoden die worden gebruikt komen uit de cognitieve gedragstherapie.

zie ook de informatie hier.

De term Cognitieve GedragsTherapie (CGT) slaat niet op één specifieke therapie, maar is een verzamelnaam voor een breed scala aan behandelmethoden. Uitgangspunt is hierbij altijd een kortdurende, klachtgerichte aanpak van psychische problemen die soms het gevolg zijn van een lichamelijke aandoening. De CGT-aanpak is daarmee heel anders dan de psycho-analyse die mensen nog vaak voor zich zien als ze denken aan een psychologische behandeling.

In een CGT-therapie wordt vaak gebruikt gemaakt van zogenaamde G-schema’s waarin in kaart wordt gebracht welke Gebeurtenis bij de patiënt bepaalde Gedachten en Gevoelens oproept, die vervolgens leiden tot bepaald Gedrag. Psychische problemen en last ontstaan vaak omdat gedachten en gevoelens niet meer in de juiste verhouding staan tot de gebeurtenis en/of omdat het gedrag de klachten niet vermindert maar juist in stand houdt of zelfs verergert.

Cognitieve gedragstherapie inzetten bij tinnitus is zekert niet nieuw. Al in 1985 schreef de inmiddels gepensioneerde Amerikaanse KNO-arts en tinnitusexpert G.A. Gates: “Cognitieve gedragstherapie wordt al jaren breed toegepast [in de behandeling van tinnitusklachten]”. Ook toen was de inzet van CGT bij tinnitus dus al niet nieuw te noemen. In 2011 is één van de meest uitvoerige overzichtsartikelen gepubliceerd over CHGT bij tinnitus (met als co-auteur prof G. Andersson, één van de sprekers op het symposium dat het TENT in 2018 heeft georganiseerd [link]). Daarin worden maar liefst 15 studies van hoge kwaliteit gevonden waarin wordt aangetoond dat CGT bij tinnitus significant positieve resultaten oplevert.

Inmiddels zijn allerlei methoden uit de CGT op tinnituspatiënten uitgeprobeerd, waaronder mindfulness-based CGT, cognitive restructuring, acceptance and commitment therapy (ACT) en progressieve relaxatie, die allemaal effectief blijken. Olav Wagenaar (bekend van zijn boek “Eerste hulp bij oorsuizen”) heeft aangetoond wat het effect is van goede uitleg – psycho-educatie – over de verwerking van geluid en welke rol hersenprocessen spelen bij tinnitus.

Het TENT heeft ervoor gekozen de stepped care niet aan te gaan bieden. De voornaamste reden is dat in onze aanpak alle elementen die in stepped care zitten ook kunnen worden aangeboden, met nog een aantal meer. Verder heeft een analyse van onze resultaten in 2016 en 2017 laten zien dat onze zorg minstens even effectief is als de stepped care, maar veel minder tijd kost voor patiënt en behandelaar. Daardoor kunnen wij meer patiënten zien in dezelfde beschikbare tijd. Een ander voordeel is dat de specialisten in het TENT niet vastzitten aan een voorgeschreven protocol en dus makkelijker gebruik kunnen maken van nieuwe inzichten. Tenslotte sluiten wij aan bij internationale consensus dat tinnituspatiënten zorg op maat verdienen, aangepast op hun individuele klachten en mogelijkheden. Dat betekent dat wij individuele begeleiding met een voor iedere patiënt unieke combinatie van CGT en ondersteuning van het gehoor zullen blijven bieden.